Η θεραπευτική προσέγγιση του Ανοικτού Διαλόγου (Open Dialogue), αναπτύχθηκε μεταξύ των ετών 1981 και 1998 από τον καθηγητή Jaakko Seikkula και τους συνεργάτες του στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Keropudas (Keroputaan Sairaala), που εδρεύει στην πόλη Τόρνιο (Tornio) της Δυτικής Λαπωνίας στη Βόρεια Φιλανδία.
Η κεντρική ιδέα της προσέγγισης είναι η κινητοποίηση όλων όσοι εμπλέκονται στο χειρισμό ενός περιστατικού ψυχικής υγείας [άτομο, οικογένεια, μέλη τού κοινωνικού δικτύου, ειδικοί ψυχικής υγείας, αστυνομία, υπηρεσίες τού Δήμου] σε συναντήσεις από την αρχή της "κρίσης" έως ότου χρειαστεί. Στις συναντήσεις αυτές, που ονομάζονται «συναντήσεις θεραπείας» γίνεται η αντιμετώπιση και η επεξεργασία όλων των θεμάτων, που αφορούν την ανάλυση του προβλήματος, τον σχεδιασμό της θεραπείας και την δημιουργία νέων ψυχοθεραπευτικών νοημάτων. Όλα τα θέματα που προκύπτουν συζητούνται μόνο παρουσία του ατόμου ή της ή και της οικογένειας, και όλες οι αποφάσεις που τους αφορούν λαμβάνονται μόνον παρουσία τους και όχι σε άλλη φάση από τον θεραπευτή.
Οι επτά (7) βασικές αρχές της προσέγγισης:
1)άμεση ανταπόκριση
Με την απλοποίηση της διαδικασίας παραπομπών για θεραπεία, οι παραπομπές γίνονται τηλεφωνικά. Η πρώτη θεραπευτική συνάντηση ορίζεται στο πρώτο 24ωρο ή το πολύ 48ωρο μετά την πρώτη επαφή μας. Η αρχή της άμεσης ανταπόκρισης βασίζεται στο σκεπτικό ότι η κρίση διευκολύνει την αλλαγή και επομένως όσο πιο άμεσα ξεκινήσει η θεραπεία τόσο καλύτερο το θεραπευτικό αποτέλεσμα.
2) προοπτική κοινωνικού δικτύου
Η οικογένεια και το δίκτυο σχέσεων προσκαλούνται από την αρχή στη θεραπεία. Η οικογένεια και το δίκτυο θεωρούνται οι εφεδρείες και όχι το αντικείμενο της θεραπείας.
3) ευελιξία
Η θεραπευτική ανταπόκριση είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ειδικές και μεταβαλλόμενες ανάγκες του κάθε ατόμου και του κοινωνικού του δικτύου. Η αρχή της ευελιξίας αφορά τόσο τη συχνότητα όσο και τον τόπο των θεραπευτικών συναντήσεων. Οι θεραπευτικές συναντήσεις πραγματοποιούνται όσο συχνά χρειάζεται και μπορεί να είναι καθημερινές στην αρχή μιας κρίσης. Ο τόπος της κάθε συνάντησης αποφασίζεται από κοινού και συχνά είναι στο σπίτι της οικογένειας αλλά μπορεί να είναι και άλλοι χώροι που είτε που συνδέονται με την κρίση ή με την άνεση να μιλήσει κάποιος για τα θέματα που τον απασχολούν.
4) υπευθυνότητα και 5) ψυχολογική συνέχεια
Ο θεραπευτής ξεκινάει τη θεραπευτική διαδικασία του ατόμου, της οικογένειας και του δικτύου της, ή και της ομάδας και είναι υπεύθυνος για τη συνολική θεραπευτική διαδικασία για όσο χρόνο χρειάζεται. Αυτό γίνεται για να διασφαλισθεί η συνέχεια της θεραπείας.
6) ανοχή της αβεβαιότητας
Δεν υπάρχει μακροπρόθεσμο θεραπευτικό πλάνο. Στην περίοδο κρίσης σε κάθε συνάντηση αποφασίζεται η επόμενη. Ο θεραπευτής, το άτομο, η οικογένεια, ή η ομάδα θα πρέπει να ανέχεται την αβεβαιότητα που συνδέεται με αυτές τις πρακτικές και με το γεγονός ότι το τέλος της θεραπευτικής διαδικασίας δεν είναι άμεσα ορατό, καθότι στη θεραπεία διατίθεται όσος χρόνος χρειάζεται.
7) διαλογικότητα
Η θεραπεία εστιάζεται κύρια στη διευκόλυνση του διαλόγου, γίνεται δηλαδή μια προσπάθεια να ακουστούν ισότιμα όλες οι σκέψεις και οι απόψεις των συμμετεχόντων για οτιδήποτε θέμα συζητιέται, με στόχο της ανάδυσης νέων νοημάτων και κατά δεύτερο λόγο στην αλλαγή του ατόμου και της ή την οικογένεια ή την ομάδα.
Τα αποτελέσματα της μεθόδου παρουσιάζονται πολύ ευνοϊκά, τουλάχιστον στην περιοχή της Δυτικής Λαπωνίας όπου εφαρμόζεται όλα αυτά τα χρόνια και έχει μελετηθεί, αναλυθεί και ερευνηθεί ο “ Ανοικτός Διάλογος”: Τη μέθοδο του "ανοικτού διαλόγου" έχει υιοθετήσει η Δανία έως επίσημη Ψυχιατρική Μέθοδο στη χώρα, ενώ η Νορβηγία συζητά την εφαρμογή της μεθόδου. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του Φιλανδικού κράτους για τις 22 Υγειονομικές Περιφέρειες της χώρας αναδεικνύουν ότι η Υγειονομική Περιφέρεια του Dr. Seikulla είναι η μοναδική, που δεν αναφέρονται εισαγωγές χρόνιων ασθενών σε περίοδο δύο (2) ετών.
Κλείνοντας θα ήθελα να ακουστεί κάτι που λέει στην εκπαίδευση αλλά και το έχει και σαν «μότο» στην ζωή του ο καθηγητής και εμπνευστής του Ανοικτού Διαλόγου Dr. Jaakko Seikkula ότι “ο διάλογος δεν είναι μια μέθοδος αλλά μια πράξη αγάπης”.